COĞRAFİ KONUM

Tanım: Dünya üzerinde herhangi bir noktanın yerinin belirlenmesine coğrafi konum denir.

1) Özel Konum: Bir yerin kendi özelliklerinden kaynaklanan özel konumudur. Denize yakın olmak, turizm, ticaret merkezlerine yakın olmak gibi.

Türkiye’nin Özel Konum Sonuçları

a) Asya ve Avrupa arasında geçiş konumunda bulunması

b) Üç tarafının denizlerle çevrili olması

c) Yer şekillerinin engebeli olması

d) Boğazlara sahip olması

e) Ortalama yükseltisinin fazla olması ve batıdan doğuya doğru akması

f) Kuzey Anadolu ve güney Anadolu dağlarının denize paralel, batı Anadolu dağlarının denize dik uzanması

g) Yer altı zenginliklerinin fazla olması

2) Matematik Konum: Dünya üzerindeki bir noktanın enlem ve boylam dereceleriyle yerinin belirlenmesine o yerin matematiksel konumu denir.

Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları

26 D 45 D

36 K 42K

a) Ülkemizin kuzey-güney uzunluğu 666 km dir.

b) En güneyinin ekvatora uzaklığı 3996 km dir.

c) Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.

d) Orta kuşağın güneyinde yer alır.

e) Kuzeye gidildikçe gece gündüz sürelerinin farkı artar, gölge uzunlukları artar.

f) Güneyden gelen rüzgarlar sıcaklığı yükseltir, kuzeyden gelen rüzgarlar sıcaklığı düşürür.

g) Yerşekillerinin güney yamaçları daha çok ısınır ve yerküreler güneye dönük kurulur.

h) Türkiyenin doğusu ve batısı arasında 19 boylam farkı ve 76’ zaman farkı vardır.

i) Doğu yarımkürede bulunur.

Paraleller: Doğu batı yönünde uzanan ve birbirine eşit aralıklarla çizilen dairelerdir.

Paralellerin Özellikleri

1) Başlangıç paraleli ekvatordur. ‘’ 0 ‘’ dır.

2) Her paralel dairesi 1 lik aralıklarla çizilmiştir. 90 tane kuzeyde 90 tane güneyde olmak üzere 180 tanedir. İki tanesi nokta halindedir.

3) Ekvatordan kutuplara giderken paralellerin dereceleri büyürken uzunlukları küçülür.

4) Pareleller her yerde meridyenleri dik açılarla keserler.

5) İki paralel arasındaki mesafe her yerde aynıdır.

6) Kuzey paraleli kuzeye gidildikçe, güney paraleli güneye gidildikçe artar.

7) Bazı paralellerin özel isimleri vardır.

0 Ekvator

23 27 kuzey yengeç dönencesi

23 27 güney oğlak dönencesi

66 33 kuzey kuzey kutup dairesi

66 33 güney güney kutup dairesi

180 kuzey kuzey kutup noktası

180 güney güney kutup noktası denir.

Paralellerin yardımıyla uzaklık hesapları

SORU: Aynı meridyen üzerinde bulunan H noktası ile K noktası arasındaki uzaklık 4440 km dir. H noktası kuzey kutup noktası olduğuna göre K noktası hangi paralel dairesi üzerinde yer alır.

4444: 111= 40

90-40= 50 kuzey paralelinde yer alır.

Kutup noktalarının özellikleri

1. En kısa paraleldir.

2. Termik yüksek basınç alanıdır.

3. Dünyanın dönüş hızı en azdır.

4. Kalıcı kar sınırı en alçak seviyededir.

5. Güneş ışınları en yüksek 23 27 en düşük 0 açıyla alır.

Enlem: Dünya üzerindeki bir noktanın ekvatora olan uzaklığına denir.

Enlemin etkileri:

1. Güneş ışınlarını etkiler.

a) Alçak enlemlerden yüksek enlemlere giderken güneş ışınlarının düşme açıları küçülür.

b) Alçak enlemlerden yüksek enlemlere giderken ışınların geri yansıma miktarı artar.

c) Işınların atmosferde tutulma ve kaybolma miktarı artar.

d) Güneş ışınlarının aydınlattığı alan genişlerken enerjisi, tutulması ve kaybolması artar.

2.İklim ve bitki örtüsü değişir.

3.Tarımın yükselti sınırı değişir.

Yerleşme sınırı, kalıcı kar sınırı dünyanın dönüş hızı düşer.

Alçak enlemlerden yüksek enlemlere gidildikçe gün süresi uzar.

Tarım ürünü çeşitleri değişir.

Hayvan türleri değişir.

Giyim malzemeleri değişir.

Toprak çeşitleri değişir.

Yapı malzemeleri değişir.

Meridyenler: Meridyenler kutuptan kutba varan, ekvatoru dikine kesen hayali dairelerdir. Başlangıç meridyeni Londra nın Grenvech kasabasından geçer.

1.Başlangıç meridyeni İngiltere nin Grenvech kasabasından geçer. ‘’ 0 ‘’ dır.

2.180 adet doğuda 180 adet batıda olmak üzere toplam 360 tanedir.

3.Doğu meridyenlerinin doğuya gidildikçe batı meridyenleri de batıya gidildikçe rakamları artar.

4.Boyları birbirine eşittirler ve kutuplarda birbirlerine yaklaşarak birleşirler. ( 200000 )

5.Ardışık iki meridyen arası zaman farkı 4 dk dır. Ekvator üzerinde iki meridyen arası mesafe 111 km dir.

6.Bir meridyen yarı dairesinin tam daire yapan yarı daireye o meridyenin art meridyeni denir.

Boylam ve etkileri

Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın Grenvech ve eksene yapmış olduğu açısal değere denir.

Boylamın tek etkisi vardır yerel saat farkıdır.

Yerel saat

Güneşin bir meridyenin tam karşısına geldiği anda saat 12 00 İşte bu saate o boylamın yerel saati denir.

NOT: Bir meridyen üzerinde bütün noktaların yerel saati aynı kabul edilir.

X ile y nin yerel saati aynı, x ve z yerel saati farklıdır.

Tarih Değiştirme Çizgisi

Greenwich art meridyenine tarih değiştirme çizgisi denir. Batı meridyeninden gidildiğinde 180 batı meridyeni, doğu meridyenlerinden gidildiğinde 180 doğu meridyenidir.

Güneş 180 doğu meridyeninden doğuyor kabul edilir, bu çizginin doğusunda tarih 1 gün geri bu çizginin batısında tarih bir gün ileridir.