17. VE 18.YY OSMANLI DEVLETİ ISLAHAT HAREKETLERİ

17. YÜZYIL

a) Kuyucu Murat Paşa:

I. Ahmet zamanında yaygınlaşan Celali İsyanlarını şiddetle bastırdı.

b) II. (Genç ) Osman:

* Yeniçeri Ocağını kaldırıp yerine düzenli bir ordu kurmak istedi.
* Saray dışından evlenme geleneğini yeniden canlandırdı.
* İlmiye sınıfının nüfuzunu (etkisini) kırıp devlet yönetiminden uzaklaştırdı.
* Saray masraflarını azalttı.

c) IV. Murat: * Devlet otoritesini sağladı. İçki, tütün ve sokağa çıkma yasağı gibi önlemlerle devlete eski gücünü kazandırmaya çalıştı.

d) Tarhuncu Ahmet Paşa:

Ekonomi alanında ıslahata girişen ilk ıslahatçıdır. Bütçeyi denkleştirmek için saray harcamalarını kıstı. Osmanlılarda bilinen ilk devlet bütçesini hazırladı.

e ) Köprülüler dönemi:

Köprülüler dönemi Köprülü Mehmet Paşa'nın sadrazamlığa getirilmesi ile başlar. Köprülü Mehmet Paşa, sadrazam olmak için Türk tarihinde ilk ve son kez padişaha koşullar ileri sürdü. Bunlar;

1- Saray, devlet işlerine karışmayacak.

2- Padişah’a sunacağı teklifler kabul edilecek.

3- Her türlü göreve getirme ve görevden alma işini kendisi yapacak.

4- Hakkında şikâyet olursa yargılanmadan cezalandırılmayacak.

5- Çanakkale Boğazı’nı Venediklilerden kurtaran Köprülü Mehmet Paşa isyanları bastırdı. Devlet otoritesini yeniden sağladı. Köprülü Fazıl Ahmet Paşa döneminde de otorite devam ettirildi.

17. YÜZYIL ISLAHATLARININ ÖZELLİKLERİ

Bu dönemde yapılan ıslahatların amacı yükseliş dönemindeki parlak günlere geri dönmektir.

Islahatçılar sorunların nedenlerinden çok sonuçları üzerinde durmuşlardır.

Islahatlar, sonuçları ortadan kaldırmaya yöneliktir.

Islahatçılar kurumlardaki bozulmayı kanunlara uymamakta gördüklerinden dolayı toplumda otoriteyi sağlamak için şiddet kullanarak kanunları uygulatma yoluna gitmişlerdir.

Islahatlar, ıslahat yapanlardan sonra devam ettirilemediği için sürekli olmamışlardır

18. YÜZYIL

A-­ LALE DÖNEMİ (1718 -1730):
* İlk devlet matbaası, kâğıt imalathanesi kuruldu.
* Avrupa'ya ilk elçileri gönderildi (sürekli değildir).
* Doğu klasik eserleri tercüme edildi.
* İlk itfaiye örgütü kuruldu.
* İlk çiçek aşısı uygulaması yapıldı.
* Çini imalathaneleri açıldı.
* Kütüphaneler ve köşkler yapıldı.

1730'da yeniçerilerin çıkardığı Patrona Halil İsyanı ile son buldu.
* Dönemin padişahı III. Ahmet, Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'dır.

B­- I. MAHMUT (1730 -1754):

* Fransız asıllı Humbaracı Ahmet Paşayı ıslahat yapmakla görevlendirdi.
* Topçu ve Humbaracı ocakları ıslah edildi.
* Tabur, alay, bölük sistemi getirildi. Ordu bu sisteme düzenlendi.
* Subay yetiştirmek amacıyla Kara Mühendishanesi açıldı.
* Batılı anlamda askeri ıslahatın yapıldığı ilk dönemdir.

C-­ III. MUSTAFA (1757 -1774):

* Askeri alanda ıslahatlar yapıldı.
* Koca Ragıp Paşa ve Baron de Toht ıslahat yapmakla görevlendirildi.
* Topçu ocağı ve tophanede ıslahatlar yapıldı.
* Sürat Topçuları Ocağı kuruldu.
* Deniz Subayı yetiştirmek için Deniz Mühendishanesi açıldı.

D-­ I. ABDÜLHAMİT (1774 -1784):

* Islahat yapmakla Sadrazam Halil Hamit Paşa görevlendirildi.
* Sürat topçuları ocağı genişletildi.
* İstihkâm okulu açıldı.

E-­ III. SELİM (1789 -1807):

* III. Selim Yeniçeri Ocağını kaldıramayacağını anlayınca bu Ocağın yanında batı esaslarına göre Nizam-ı Cedid adı verilen bir ordu kurdu.
* Nizam-ı Cedid Ordusu'nun ihtiyaçlarını karşılamak için İrad-ı Cedid adlı bir hazine kuruldu.
* Kara ve Deniz Mühendishaneleri yeniden düzenlendi.
* Londra, Paris, Viyana ve Berlin'de ilk daimi elçilikler açıldı.

* III. Selim'in yaptığı ıslahatlar dinden çıkma olarak nitelenince ve Yeniçerilerin Nizam-ı Cedid ordularının başarılarından duydukları tedirginlik Kabakçı Mustafa İsyanı’nın çıkmasına neden oldu. İsyan sonucunda III. Selim tahttan indirilerek öldürüldü. Yerine kısa bir süre için III. Mustafa geçti. O da Alemdar Mustafa Paşa tarafından

tahttan indirilerek yerine II. Mahmut tahta çıkarıldı.

18. YÜZYIL ISLAHATLARININ ÖZELLİKLERİ

* Osmanlı Devleti bu yüzyılda Avrupa'nın üstünlüğünü kabul etti.
* XVIII. Yüzyılda yapılan ıslahat hareketlerinin genel karakteri Avrupalılaşmak ve Avrupa üstünlüğünü kabul ederek onların bilim ve tekniğini almaktır.

*Bu dönemde yapılan ıslahatlar Yükseliş dönemine geri dönmek yerine, çağa ayak uydurabilme amacı güderler.
* Batılılaşmanın ilk adımları bu yüzyılda atıldı.